Kancelaria Premiera nie uznaje skargi na nieróbstwo w KNF za zasadną. "Ręka rękę myje"?

 

[10 maja 2017]

Dziś ciąg dalszy serialu o państwie teoretycznym.

Oto okazuje się, że Komisji "Nadzoru" Finansowego absolutnie nie należy zarzucać nieróbstwa. Oczywiście w ocenie nadzorcy K"N"F czyli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

W połowie kwietnia przeprowadziliśmy akcję wysyłania do KPRM skarg na nieróbstwo K"N"F (opis akcji znajdziecie TUTAJ).

Mamy już odpowiedź KPRM - skarga jest bezzasadna, a K"N"F działa bez zarzutu.

Dziwi w sumie nie tyle uznanie skargi za bezzasadną, co zastosowana argumentacja.

Dla przypomnienia - w uzasadnieniu do skargi zarzucaliśmy Komisji "Nadzoru" Finansowego, że K"N"F ignoruje fakt łamania przez banki prawa bankowego poprzez wykonywanie umów pseudofrankowych w taki sposób, że kredytobiorcy ponoszą bezprawny w świetle art. 69 ust 1 ustawy prawo bankowe, dodatkowy koszt kredytu wynikający wyłącznie ze spreadu narzuconego przez bank w swojej tabeli kursowej.

Co wymyśliła KPRM, aby Komisji "Nadzoru" nie przeszkadzać w "nicnierobieniu"? Ano że definicja kredytu zawarta w art. 69 ust. 1 prawa bankowego to... tylko definicja i K"N"F tak naprawdę nie ma jak sprawdzić, czy banki udzielają kredytów i wykonują umowy kredytowe zgodnie czy sprzecznie z tą definicją.

Tak - to nie żart. Oni to naprawdę napisali - definicja kredytu to tylko definicja i nie ma za bardzo jak sprawdzić, czy banki udzielają kredytów zgodnie z tą definicją, więc w związku z tym Komisja "Nadzoru" jest "czysta" i nie można jej nic zarzucić. Po co więc ustawowa definicja kredytu, skoro nadzór nad bankami nie może zweryfikować, czy banki udzielają kredytów w zgodzie z tą definicją?

Polska - państwo teoretyczne, chroniące banki przed swoimi obywatelami. Czy ktoś jeszcze ma co do tego jakieś wątpliwości?

Poniżej cała odpowiedź KPRM na skargę. Najciekawszy fragment tego owocu światłej myśli twórczej urzędników KPRM oznaczyliśmy na czerwono.

Na dole strony dokument od KPRM do pobrania w formie PDF.

 

Warszawa, dnia 9 maja 2017 r.

DSO.SWA.571.3930.2017.LMD          



Pan

[...]

[...]@gmail.com

 

Szanowny Panie,

odpowiadając na skargę dotyczącą zaniedbań oraz nienależytego wykonywania przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego obowiązków określonych w ustawie - Prawo bankowe Departament Spraw Obywatelskich informuje, że na podstawie wyjaśnień uzyskanych z KNF skarga została uznana za bezzasadną.

Pan [...] (dalej skarżący) zarzucił KNF zaniedbania oraz nienależyte wykonywanie obowiązków związanych z realizacją czynności określonych w art. 133 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo bankowe, tj. badania zgodności udzielanych kredytów i pożyczek z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa oraz niepodjęcie środków nadzorczych określonych w art. 138 ust. 3 tejże ustawy. Jednocześnie strona skarżąca zarzuca nierealizowanie celu nadzoru określonego w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo bankowe, tj. zapewnienia zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe. Zarzuty te strona skarżąca wywodzi z zastrzeżeń odnośnie:

  1. uznania za wadliwe postanowień umów kredytów w zakresie zasad indeksowania
    - denominowania do walut obcych;
  2. uznania kredytów indeksowanych/denominowanych do walut obcych za niezgodne z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe.

Należy wskazać, iż w swojej skardze zawarł Pan tezę, że banki wykonują umowy kredytowe waloryzowane/indeksowane/denominowane do waluty obcej z naruszeniem art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, przy czym nie precyzuje na czym to naruszenie ma polegać. Z przedstawionej przez stronę skarżącą informacji należy się domyślać, że ta niezgodność z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe wynika z faktu, że kredytobiorca ponosi dodatkowy koszt kredytu związany ze stosowaniem tzw. spreadu walutowego z tabeli kursowej banku.

Artykuł 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Jest to definicja kredytu i dlatego też trudno dokonywać oceny działalności banku w zgodności lub niezgodności z tym przepisem. O wiele bardziej istotnym zagadnieniem jest kwestia badania zgodności działalności banku z przepisami ust. 2 ww. artykułu, który wymienia istotne elementu umowy kredytu bankowego, przy czym katalog elementów umowy pozostaje otwarty poprzez użycie sformułowania „w szczególności”.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

  1. strony umowy;
  2. kwotę i walutę kredytu;
  3. cel, na który kredyt został udzielony;
  4. zasady i termin spłaty kredytu;

4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu;

  1. wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;
  2. sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;
  3. zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;
  4. terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;
  5. wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;

warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zgodnie z wyjaśnieniami KNF należy wskazać, iż literatura w tym względzie wyraża następujący pogląd: „w art. 69 ust. 2 pr. bank. sformułowano katalog niezbędnych elementów treści umowy kredytu, ale nie wszystkie z nich mają jednoznacznie obligatoryjny charakter. Niniejszy katalog nie jest ponadto katalogiem zamkniętym, ponieważ wyliczenie elementów treści umowy kredytu poprzedzono zwrotem "w szczególności". Banki mogą zatem - w ramach oferty dotyczącej kredytów - proponować zamieszczanie w umowach kredytu innych, tj. dodatkowych, elementów treści umowy kredytu. Wymienione natomiast w komentowanym przepisie ustawy elementy treści umowy kredytu powinny być co do zasady zamieszczane w każdej umowie
i stanowić w ten sposób swoisty standard, poza tymi elementami treści, którym ustawodawca przypisuje cechę fakultatywności, np. wysokość prowizji dla banku. W takim przypadku zamieszczenie fakultatywnych elementów treści umowy kredytu w konkretnej umowie będzie zależało od woli stron umowy.” (Ofiarski Z., Prawo bankowe. Komentarz, komentarz do art. 69 ustawy Prawo bankowe, LEX, 2013).

W ocenie KNF badanie zgodności działania banku z przepisami art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe sprowadzać się może do zweryfikowania, czy wzorce umowne kredytu zawierają wszystkie niezbędne elementy wymienione w tym przepisie. Natomiast dyskusyjny może pozostać stopień szczegółowości weryfikacji przez KNF takich wzorców umów. Należy przy tym pamiętać o treści art. 138 ust. 7 wskazanej ustawy, zgodnie z którym środki podejmowane w ramach nadzoru nie mogą naruszać umów zawartych przez bank, z wyłączeniem umów:

1) o których mowa w art. 92a ust. 1 i 3 oraz w art. 92d;

2) zawartych przez bank krajowy z podmiotami działającymi w tym samym holdingu oraz umów zawartych przez bank krajowy z podmiotami, z którymi posiada bliskie powiązania, oraz umów, o których mowa w art. 6a ust. 1 i 7.

Kwestia stosowania spreadów w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska nie była wymieniona wprost (i tym samym uregulowana)
w katalogu art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe do dnia 26 sierpnia 2011 r., kiedy to wszedł w życie - dodany ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 165, poz. 984) - pkt 4a w art. 69 ust. 2 ww. ustawy. Dlatego też przed dniem 26 sierpnia 2011 r. nieumieszczenie tzw. klauzuli spreadowej, lub jej umieszczenie przy dowolnej treści postanowień w tym zakresie nie powinno być traktowane jako naruszenie przez bank art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe, co nie wyklucza możliwości kwestionowania dowolności takich postanowień lub ich braku przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: UOKIK) w kontekście niedozwolonych klauzul umownych. W tym względzie wskazano - mając na względzie wagę przedmiotowego problemu - że KNF już w I połowie 2008 r. (przypomnienia wymaga, iż KNF przejęła sprawowanie nadzoru nad rynkiem bankowym z początkiem 2008 r.) analizował kwestię prawidłowości postanowień umów kredytu w zakresie indeksowania/denominowania kredytów do walut obcych. Analiza stosowanych przez niektóre banki postanowień w tym zakresie wzbudziła wątpliwości, czy postanowienia te nie spełniają przesłanek uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne (tzw. klauzule abuzywne). W związku z powyższym, KNF wystosowała stosowne pismo do Prezesa UOKIK, tj. organu właściwego do występowania z pozwem o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone (zgodnie z obowiązującym ówcześnie art. 47938 Kodeksu postępowania cywilnego) i prowadzenia rejestru niedozwolonych postanowień umownych.

W piśmie tym z dnia 26 listopada 2008 r. zwrócono uwagę Prezesa UOKIK na praktyki niektórych banków w zakresie zamieszczania w umowach kredytu budzących wątpliwości postanowień regulujących zasady ustalania przez bank kursów walut oraz przeliczania według tych kursów kwoty wypłacanego kredytu i wysokości rat kredytu, która to praktyka mogła naruszać zbiorowe interesy konsumentów. W późniejszym terminie prowadzono dalszą współpracę z Prezesem UOKIK, przekazując mu stosowne dodatkowe informacje na temat praktyki banków w tym zakresie. Efektem dalszych działań było skierowanie przez Prezesa UOKIK pozwu do sądu ochrony konkurencji i konsumentów o uznanie stosowanego przez jeden z banków postanowienia wzorca umownego za niedozwolone. Postępowanie zakończyło się wydaniem prawomocnego wyroku sądu uznającego postanowienie za niedozwolone i wpisem do prowadzonego przez Prezesa UOKIK rejestru niedozwolonych postanowień umownych pod pozycją 3178. W późniejszym okresie do rejestru wpisano kolejne analogicznej treści postanowienia. Należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z obowiązującym do dnia 16 kwietnia 2016 r. art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, może stanowić przejaw praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Organem właściwym do prowadzenia postępowań w tego typu sprawach był Prezes UOKIK.

Warto dodatkowo wskazać, iż zmiana ustawy Prawo bankowe, wprowadzająca przepis art. 69 ust. 2 pkt 4a do porządku prawnego, nastąpiła w 2011 r. Jednocześnie art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2011 r., nr 165, poz. 984) stwierdza, iż w przypadku kredytów zaciągniętych przez kredytobiorcę przed dniem wejścia w życie tejże ustawy przywołany art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo bankowe ma zastosowanie w stosunku do tych kredytów, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu, która pozostała do spłacenia. Oznacza to, iż ustawodawca, nie wykluczył możliwości udzielania przez banki tego typu kredytów również przed wejściem w życie tej nowelizacji, opierając się na zasadzie swobody umów.

Jednocześnie należy poinformować, że tematyka kredytów odnoszonych do walut obcych była i jest ważnym obszarem analiz prowadzonych przez KNF. Część opracowań była ogólnodostępna, jednak w zdecydowanej większości dane te nie mogą być przekazane w trybie dostępu do informacji publicznej jako stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Należy podkreślić w tym zakresie, iż KNF na bieżąco analizuje sytuację w obszarze kredytów hipotecznych, również odnoszących się do walut obcych. W tym celu, poza informacjami zawartymi w sprawozdawczości obowiązkowej, KNF pozyskuje od podmiotów nadzorowanych informacje poza sprawozdawcze i na ich podstawie opracowuje analizy i raporty. Powyższe analizy skupiały się przede wszystkim na oszacowaniu kosztów projektowanych ustaw dotyczących portfeli walutowych oraz ogólnej sytuacji rynku kredytów mieszkaniowych. Prowadzone analizy mają w głównej mierze charakter ostrożnościowy. Badania te nie obejmowały analizy unieważnienia umów indeksowanych do walut obcych denominowanych w walutach obcych, jak również kwestii zasad ustalania spreadów. W zakresie prowadzonych analiz i dostępności danych, KNF w ramach czynności nadzorczych pozyskał szereg zestawień na temat kredytów odnoszonych do walut obcych, jednak nie w układach, które zostały wskazane m. in. w wystąpieniu strony skarżącej.

W świetle powyżej wskazanego stanu faktycznego oraz prawnego, nie można zarzucić KNF, zaniedbań oraz nienależytego wykonania obowiązków w tej sprawie.

Ponadto Departament wyjaśnia, iż zgodnie z art. 239 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, w przypadku gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia, została uznana za bezzasadną i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi na skargę, a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych okoliczności - organ właściwy do jej rozpatrzenia może podtrzymać swoje poprzednie stanowisko z odpowiednią adnotacją w aktach sprawy - bez zawiadamiania skarżącego.

Z poważaniem

gł. specjalista

        Łukasz Dąbrowski

 
Script logo